Dziś chcemy zaprosić Was w pewne tajemnicze i trudno dostępne miejsce. Już dawno chcieliśmy się tam wybrać, jednak dopiero Justyna i Radek nas do tego sprowokowali. Ten post właśnie im jest dedykowany.
Cmentarz Choleryczny, bo o nim mowa, powstał w drugiej połowie XIX wieku. Na Pradze istniał już wcześniej cmentarz epidemiczny, jednak w wyniku epidemii cholery z lat 1872-1873 stał się on niewystarczający. Nową nekropolię założono na obrzeżach miasta, na terenach należących do wojska. Otwarcie nastąpiło 16 listopada 1872 roku, a jej projektantem był inż. Henryk Sumiński.
Pochowano tu ok. 500 osób zmarłych w wyniku epidemii. W 1876 roku było tu 55 nagrobków. Zaś 8 stycznia 1883 roku odbył się tu ostatni pochówek osoby zmarłej na cholerę. W latach 1876-1882 na rozkaz władz wojskowych pochowano tu również 7 żołnierzy "bałwochwalców" tzn. praktykujących pogańskie wierzenia.
Pierwszym opiekunem cmentarza został właściciel fabryki kamieni i maszyn młyńskich Cezary Skoryna. Gdy 19 stycznia 1874 roku nekropolię przejęło miasto nie przestał się on o nią troszczyć. Wynajął wówczas stróża, pan Przepióra wraz żoną zamieszkali w domku obok. Do jego zadań należało pilnowanie nagrobków i dbanie o zieleń, obsadził on cmentarz drzewami. Skoryna starał się również o doprowadzenie do cmentarza drogi. W 1874 roku został on bowiem całkowicie odcięty w wyniku budowy kolei obwodowej i nadwiślańskiej. Po ostatnim pochówku cmentarz stopniowo zaczął zarastać.
W 1908 prowadzone były w tym miejscu prace ziemne związane z przebudową węzła kolejowego. Wtedy to odkryte zostały ludzkie szkielety. Jak donosiły ówczesne media odkrycie cmentarza było zaskoczeniem. Zebrane szczątki zostały pochowane we wspólnej mogile, którą usytuowano ok. 100 metrów od pierwotnej lokalizacji nekropoli. Ustawiono wówczas ceglany mur, wewnątrz zaś ustawiony został kamienny krzyż wg projektu inż. Lubickiego. Wyryto wówczas na nim napis Tu spoczywają szczątki 478 ofiar zarazy cholerycznej z lat 1872-1873 zebrane pod wspólną mogiłą po zniszczeniu cmentarza cholerycznego podczas budowy węzła kolejowego w 1908 r. Pomnik zwieńczony został krzyżem wykonanym z piaskowca i otoczony ceglanym murem. 24 lipca 1910 roku nastąpiło poświęcenie cmentarza. Jeszcze przed wybuchem drugiej wojny światowej został on poddany renowacji.
Po wojnie cmentarz popadł w całkowitą ruinę. Dobre czasy nastały dla niego dopiero w XXI wieku. Najpierw w 2005 roku teren został oczyszczony przez grupę zapaleńców, a mogiła wybetonowana. W 2007 roku zaś rozpoczęły się prace przy modernizacji linii kolejowej Warszawa-Gdańsk. Wtedy to po wycięciu krzaków ukazał się teren cmentarza, zrujnowany mur i szczątki pomnika. W 2009 roku rozpoczęła się walka o uratowanie nekropolii. Wiele firm i instytucji, m.in. tych bezpośrednio związanych z prowadzoną wówczas modernizacją linii kolejowej przyłączyło się do akcji. Zrekonstruowano wtedy kamienny pomnik, a także odtworzono ceglany mur. Wzmocnione zostały fundamenty i wycięta dzika roślinność zaburzająca pierwotny układ drzew i zagrażająca murom. Całość zaś otoczona została parkiem. Obecnie obiekt należy do PKP, jest on monitorowany i oświetlany przy użyciu lamp zasilanych energią słoneczną. O historii tego miejsca oraz zasługom tych, dzięki którym zostało ono odtworzone, informują umieszczone tam tablice.
Pochowano tu ok. 500 osób zmarłych w wyniku epidemii. W 1876 roku było tu 55 nagrobków. Zaś 8 stycznia 1883 roku odbył się tu ostatni pochówek osoby zmarłej na cholerę. W latach 1876-1882 na rozkaz władz wojskowych pochowano tu również 7 żołnierzy "bałwochwalców" tzn. praktykujących pogańskie wierzenia.
Pierwszym opiekunem cmentarza został właściciel fabryki kamieni i maszyn młyńskich Cezary Skoryna. Gdy 19 stycznia 1874 roku nekropolię przejęło miasto nie przestał się on o nią troszczyć. Wynajął wówczas stróża, pan Przepióra wraz żoną zamieszkali w domku obok. Do jego zadań należało pilnowanie nagrobków i dbanie o zieleń, obsadził on cmentarz drzewami. Skoryna starał się również o doprowadzenie do cmentarza drogi. W 1874 roku został on bowiem całkowicie odcięty w wyniku budowy kolei obwodowej i nadwiślańskiej. Po ostatnim pochówku cmentarz stopniowo zaczął zarastać.
W 1908 prowadzone były w tym miejscu prace ziemne związane z przebudową węzła kolejowego. Wtedy to odkryte zostały ludzkie szkielety. Jak donosiły ówczesne media odkrycie cmentarza było zaskoczeniem. Zebrane szczątki zostały pochowane we wspólnej mogile, którą usytuowano ok. 100 metrów od pierwotnej lokalizacji nekropoli. Ustawiono wówczas ceglany mur, wewnątrz zaś ustawiony został kamienny krzyż wg projektu inż. Lubickiego. Wyryto wówczas na nim napis Tu spoczywają szczątki 478 ofiar zarazy cholerycznej z lat 1872-1873 zebrane pod wspólną mogiłą po zniszczeniu cmentarza cholerycznego podczas budowy węzła kolejowego w 1908 r. Pomnik zwieńczony został krzyżem wykonanym z piaskowca i otoczony ceglanym murem. 24 lipca 1910 roku nastąpiło poświęcenie cmentarza. Jeszcze przed wybuchem drugiej wojny światowej został on poddany renowacji.
Po wojnie cmentarz popadł w całkowitą ruinę. Dobre czasy nastały dla niego dopiero w XXI wieku. Najpierw w 2005 roku teren został oczyszczony przez grupę zapaleńców, a mogiła wybetonowana. W 2007 roku zaś rozpoczęły się prace przy modernizacji linii kolejowej Warszawa-Gdańsk. Wtedy to po wycięciu krzaków ukazał się teren cmentarza, zrujnowany mur i szczątki pomnika. W 2009 roku rozpoczęła się walka o uratowanie nekropolii. Wiele firm i instytucji, m.in. tych bezpośrednio związanych z prowadzoną wówczas modernizacją linii kolejowej przyłączyło się do akcji. Zrekonstruowano wtedy kamienny pomnik, a także odtworzono ceglany mur. Wzmocnione zostały fundamenty i wycięta dzika roślinność zaburzająca pierwotny układ drzew i zagrażająca murom. Całość zaś otoczona została parkiem. Obecnie obiekt należy do PKP, jest on monitorowany i oświetlany przy użyciu lamp zasilanych energią słoneczną. O historii tego miejsca oraz zasługom tych, dzięki którym zostało ono odtworzone, informują umieszczone tam tablice.
Wszystkim, którzy chcieliby się tam wybrać polecamy zaopatrzenie się w dobre buty. Proponujemy również najłatwiejszą według nas trasę. Jej początek znajduje się na Rondzie Żaba, tam trzeba znaleźć nieco zarośnięte schodki prowadzące do torów kolejowych. Gdy już się jest przy torach należy kierować się wzdłuż nich w stronę północno-zachodnią. Na koniec nie pozostaje nam nic innego jak życzyć wszystkim udanego spaceru.
Tych z naszych czytelników, którzy chcą poznać więcej warszawskich cmentarzy zapraszamy do lektury :
- Mórawski Karol Przewodnik historyczny po cmentarzach warszawskich. Warszawa : Wydaw. PTTK, 1989
- Majewski Jerzy S., Urzykowski Tomasz Spacerownik po warszawskich cmentarzach. Warszawa : Agora, [2009]
Komentarze
Prześlij komentarz